Bức tranh ‘Narciso’ của Caravaggio và câu chuyện về người ái kỷ

Bức tranh “Narciso” (Narcisus trong tiếng Anh, hay ngắn gọn hơn là Narcis) của danh họa Caravaggio (thương hiệu thật khi là Michelangelo Merisi, 1571-1610) chính là vào các tác phẩm hội họa tôi yêu yêu thích nhất, vì ý nghĩa ẩn dụ của nó.

Có thể bạn quan tâm: » Nguyệt Sáng Gương Trong: sách tranh khỏa thân đầu tiên của Việt Nam

• David cùng với đầu Goliath – Bức tranh tuyệt hảo nhất của danh hoạ Caravaggio
• “Sự nghi vấn của thánh Thomas” của Caravaggio: Kiệt tác hội họa nhà đề Tôn giáo

Tôi nhớ xuất hiện lần cho bảo tàng Barberini, Roma, Italia, đã từng ngẩn ngơ một cơ hội trước bức tranh ấy, ngẩn ngơ hệt giống như phiên bản thân chàng Narcis soi mình xuống nước cũng như rồi ngã chết vì mê mệt vẻ xinh của phiên bản thân mình, từ đó mọc lên hoa Thuỷ tiên vào một mẩu chuyện tình đau lòng của thần thoại Hy Lạp.



Được vẽ trong tầm 1597-1599, bức tranh đơn giản là diễn tả lại câu chuyện được căn nhà thơ thời La Mã Ovid kể về chàng Narcis trong cuốn Metamorphosis (Biến hình) của gia đình.

Khi còn là một đứa trẻ, chàng được mẹ khi là nữ thuỷ thần Liriope tạo ra gặp gỡ một căn nhà tiên tri mù. Ông này nói, “nếu cậu ấy không bắt gặp phiên bản thân mình dưới ánh mặt trời, cậu ấy sẽ ở rất thọ”. Tiếc thay, chàng nhận ra bản thân mình quá sớm.

Đấy chính là anh chàng trẻ yêu hình bóng của bản thân mình. Không thể nào thoát khỏi sự mê hay của phiên bản thân, chàng chết khi ngã xuống hồ nước, khi đó nhưng vẫn nhìn mình mãi.

Thậm chí khi chết rồi, trên hành trình băng qua con sông Styx cho âm phủ, chàng vẫn cố vươn người ra để nhìn mình. Từ chỗ chàng ngã xuống chết mọc lên một loại hoa có thương hiệu là hoa Thuỷ tiên. Sự tích về hoa này là điều đó.

Câu chuyện về Narcis cũng giải nghĩa nguồn gốc của từ “Echo” (tiếng vang). Trong truyền thuyết thần thoại Hy Lạp, Echo chính là nữ thần vô cùng xinh đẹp. Phải tội nàng nói đặc biệt nhiều, mang lại mức Hera, vk của chúa tể các vị thần là thần Zeus đã hoá phép mang lại Echo, khiến nàng chỉ xuất hiện thể lặp lại các gì nàng nghe được.



Thế rồi, một biện pháp vô tình, nàng đã yêu Narcis ngay từ cái nhìn mới nhất, nhưng tình yêu ấy không đc đáp lại. Khi Narcis tìm thấy có người theo dõi mình, chàng cất tiếng hỏi “ai đấy?”. Vì mang tại mình lời nguyền của nữ thần Hera nên nàng Echo chỉ có thể nhắc lại đúng câu hỏi của Narcis.

Nghĩ khi là Echo trêu đùa mình, Narcis sẽ lắc đầu nàng một giải pháp phũ phàng. Cảm thấy vô cùng bi quan trước lời lắc đầu của Narcis, nàng bỏ chạy trong rừng.

Trong lúc ấy, Narcis nhưng vẫn đi mãi, đến đến khi chàng gặp một hồ nước thanh bình như gương. Khát nước và ngây ngẩn vì mặt hồ nước, chàng cúi người uống một ngụm nước.

Nhưng hồ nước nước ấy sẽ bị thần sắc xinh Aphrodite phù phép nhằm trừng phạt thói tự phụ của Narcis, khiến chàng uống nước trong là gần lập tức tự yêu bạn dạng thân mình, hệt như cái cách Echo sẽ lặp lại thắc mắc của chàng. Chàng cứ mê mẩn yêu bản thân, cho mức kiệt sức ngã xuống và chết ảm đạm.

Chủ đề về Narcis được đặc biệt các nhà văn cổ điển nhắc cho trong nhiều tác phẩm của bạn. Thậm chí căn nhà lý luận thời Phục hưng Leon Battista Alberti còn cho rằng, chàng Narcis chính là cha đẻ của nghệ thuật và thẩm mỹ hội hoạ, bởi chàng khích lệ người ta vẽ nên hình bóng của bạn.



Nhiều nhà thơ lớn của nước Ý, từ Dante hay là Petrarca, đều nhắc mang đến Narcis trong những tác phẩm bất hủ của họ. Narcis cũng được rất rất những căn nhà văn, ngôi nhà thơ cũng như hoạ sĩ qua các thế kỉ diễn đạt, coi đó giống như hình mẫu của tình thương mù quáng cũng như nhiều cái chết vì sự ngộ nhận vẻ đẹp hoặc các đức tính của phiên bản thân.

Có thể bạn quan tâm: » Nguyễn Hùng: nghệ nhân gốm Việt Nam đầu tiên đạt kỷ lục thế giới



Trong bức tranh của Caravaggio, đi theo đúng style nền đen cũng như lấy năng lượng từ một phía của ông, Narcis trông có vẻ cực kỳ ai oán. Mắt của chàng đầy vẻ bi thảm đau, môi chàng giống như đang được nói chuyện điều nào đấy và chàng ngắm không xong xuôi trong bóng mình bên dưới nước. Bóng về tối vây quanh lấy mặt chàng và sự mê mệt hiện ra vào song mắt chàng.

Nhiều căn nhà văn cổ sẽ bảo rằng, dòng nước ấy là ẩn dụ về sông Styx, sông chảy sống dưới âm ti, cũng như khi chàng ngắm vào hình bóng của chính bản thân mình dưới đó, chàng không bắt gặp rằng, nó đúng là ám ảnh và dẫn dắt chàng đến chỗ chết.

Có thể bạn quan tâm: » 10 bức tranh đắt nhất thế giới

Theo một nhà phê bình nghệ thuật sống cuộc sống của Caravaggio, thì câu chuyện về Narcis gợi mở “kết cục bi tráng thảm của các người quá yêu bản thân mình”, hoặc kết cục của các người trẻ tuổi sẽ sống một sự sống quá không có ý nghĩa…



Theo: căn nhà báo Trương Anh Ngọc.