Hiểu về đạo đức, chúng ta sống có đạo đức như thế nào?
Rate this post
Hôm nay tản mác tý về ‘đạo đức’, bởi vì sẵn vừa coi hoàn tất phim hình sự Việt Nam cùng với Mẫu Thân tối qua. Trong đấy thì có 1 cảnh huống rất hay cơ mà liên quan đến 2 chữ đạo đức này nên tôi đem ra biên luôn để chúng ta cùng suy ngẫm.
Ngữ cảnh là, có anh chị cảnh sát chìm, phổ quát 1 đội, rất thân thiết, gọi tắt là anh Thảo và chị Linh đi; 2 mọi người được gài vào một đường dây buôn mai-thúy để bắt ông trùm. Sau một thời gian trà trộn thành phầm, thiên nhiên gần tới cuối phim thì chị Linh bị phát hiện là nội gián và cả anh Thảo cũng vào diện tình nghi (mặc dù trước đó anh Thảo lập rất nhiều cần lao cho ông trùm).
Thế là chị Linh bị cả đám mang ra tra tấn, ông trùm kêu anh Thảo ra trước mặt chị Linh rồi bảo chỉ “mày khai ra bạn bè của mày là ai trong đám này thì tao tha cho mày sống”, nôm na thế, chị Linh vẫn cương quyết “tao đi một mình, dell có bè bạn”.
Ông Trùm đẳng cấp bán tín bán nghi về anh Thảo, nên đưa súng cho anh Thảo rồi kêu mày bắn con nội gián này ngay. Đây là khoảnh khắc kim cương để tôi bóc tách về vấn đề ‘đạo đức’ bữa nay, còn việc anh Thảo quyết định thế nào thì tôi sẽ kể sau.
Có 2 đẳng cấp đạo đức nhưng đồng minh sẽ phải chọn để sống trong cuộc đời này:
1. Đạo đức tương đối (hay gọi là đạo đức duy lợi)
Ví dụ 1.1, lấy luôn cảnh huống anh Thảo trong phim, nếu chọn đạo đức duy lợi thì anh Thảo sẽ chấp chận làm thịt chị Linh để do đại cuộc, triệt hạ tập đoàn mai-thúy. Theo đạo đức duy lợi, thì dân chúng ta nhất trí làm sai cái A để đạt được cái B. Theo tư duy ấy thì anh Thảo tin rằng, sự hy sinh của chị Linh sẽ giúp được rất nhiều quần chúng không bị nghiện mai-thúy và không có nhiều quần chúng. # chết do nhóm này tạo nữa.
Ví dụ 1.2, tình huống đời thường hơn, thầy giáo Toán mở lớp học bồi bổ tại nhà, cháu nào học gắn thêm lớp tối của cô thì đa phần được luyện đề thi trước, nên nhiều phần điểm khá tốt. Bạn có đứa con, học mãi điểm Toán cứ bị khống chế, game thủ biết nếu cho con đi học gắn thêm thì sẽ được điểm cao nhưng mà lại bất công với mấy bạn không giống nhau không học đính thêm. Bạn thương con nên đành vừa ý theo dòng chảy.
2 cảnh huống trên chính là đạo đức duy lợi, chấp nhận hy sinh cái A (dù trái lương trọng tâm) để đạt được cái B.
2. Đạo đức tuyệt đối (của chưng Kant)
Rất tiện dung, cái gì đúng là đúng, cái gì sai là sai. Trái nhân-quả và không đúng lương trọng tâm thì tôi không làm, đó chính là đạo đức tuyệt đối.
ADVERTISEMENT
Lại quay lại cảnh huống Anh Thảo ở trên, nếu chọn đạo đức tuyệt đối thì anh sẽ không bắn chị Linh; cần thiết bởi cứu nhiều mọi người mà hy sinh 1 con người. Mạng ai cũng đáng giá như nhau, cần thiết nói 10 mạng cần yếu hơn 1 mạng. Kết quả tất yếu, Anh Thảo không bắn thì cả hai cùng chết.
Còn chuyện con của game thủ đi học gắn để có điểm cao, cũng hao hao với rất là nhiều cảnh huống Đặc biệt trong vợ, trong công ty, trong xã hội hiện giờ, cơ mà chúng ta hay tự an ủi nhau “đời nó thế” hay “xã hội nó thế rồi”, không theo dòng chảy thì chết.
Đến đây, đồng chí có thể thấy rõ, một con người theo ‘đạo đức tuyệt đối’ khi sống trong một người quen biết hay một xã hội có phần lớn theo ‘đạo đức duy lợi’ thì xác thật quả đât đó sẽ khôn xiết chật vật, bởi vì bạn dạng chất trần giới này đã rất tương đối rồi.
Giờ bè phái đã hườm hườm được việc Anh Thảo quyết định thế nào rồi đấy, ảnh đã bắn chị Linh, rồi cầm lại nội gián và triệt phá sản phẩm ông trùm và đường dây đấy. Tất nhiên, phim cũng không muốn anh Thảo cắn rứt cả đời về việc bắn chị Linh nên đã cho chị Linh sống bởi bắn trúng cái thẻ bài trong áo của chị (may mắn vkl).
Chúng ta chọn Đạo đức tương đối hay tuyệt đối để sống?
‘Đạo Đức’ gồm 2 chữ, ‘Đạo’ ‘Đức’. Trong sách cụ Nguyễn Hiến Lê căn bệnh, có nói 1 điểm mà tôi trung tâm đắc: “Hiểu được đạo, rồi sẽ tự có đức”, không rõ trích dẫn của ai, mà tôi hườm hườm là từ Đạo Đức Kinh của Lão Tử.
Mở đầu đạo đức kinh thì Lão tử cũng phán ngay, ‘đạo’ nói ra được thì không còn là ‘đạo’. Rất nhiều cách diễn giải về câu này, mà lại theo riêng tôi, thì vì sự giới hạn của ngôn ngữ và nhận thức của mỗi địa cầu, nên rất khó để biểu diễn ‘đạo là gì’ cho đối thủ.
Nó na ná, tôi diễn tả trái cam Mỹ, nó chua hoặc ngọt ra sao bằng câu chữ, ghi ra gần 1 trang A4. Anh em đọc chữ cũng nắm sơ sơ đấy cơ mà chỉ khi bạn hữu cắn tận miệng trái cam Mỹ thì mới thực thụ hiểu cái vị cam ấy thế nào. Đạo cũng thế, mỗi địa cầu cũng phải tự tận hưởng trên chính hành trình của mình.
ADVERTISEMENT
Đạo, căn bệnh thô là ‘đoạn đường’, bệnh sâu hơn là ‘vẻ ngoài Trời’, hiểu rộng bên cạnh đó chính là “vẻ ngoài vận hành của trời đất hay dải ngân hà”.
Vậy chế độ vận hành hay cơ chế vận hành của trời đất gồm những vẻ ngoài nào?
Cơ phiên bản nhất là ‘hiện tượng của một’, cục bộ mọi thứ trong vũ trụ là một, từ ‘một’ rồi tách ra thành ‘hai’ – nhì nguyên (âm/dương).
Có âm/dương nên hình thành ‘dụng cụ thăng bằng’ và ‘pháp luật thú vị’, để âm dương thăng bằng nhau và hút nhau. Kế tiếp là ‘mức sử dụng nhân quả’, gieo gì gặt đó, không sai dị thường một ly.
Những nguyên lý trên luôn vận hành liên tục tới bất tận, không tồn tại điểm bắt đầu, không tồn tại điểm ngừng, rồi chúng ta thấy được ‘nguyên lý vô thường’ nhưng nhà Phật hay nói, mọi thứ đều có chu kỳ, sinh-trụ-hoại-diệt. Cứ sinh rồi diệt, rồi lại sinh.
Một người ta thấu hiểu sâu sắc cơ chế vô thường, công cụ nhân quả, pháp luật cân bằng và hiện tượng của một (tánh Không của vạn pháp) thì cơ bản đã chạm gần được đến ‘đạo’. Còn sống trong ‘đạo’ luôn thì không còn định nghĩa, không diễn giải nào nữa, sống thôi. Cứ diễn giải là sai.
Tôi hay bảo vui, để thấy đạo thì cần hơn nhiều sự sáng ý của lý trí, cơ mà để sống trong đạo thì không cần bất kỳ sự lanh lợi nào nữa.
Thân con người vốn là tương đối, cũng sinh lão bệnh dịch tử. Dù dùng sự linh lợi để hiểu các công cụ đấy trên mặt lý trí thôi, thì cũng giúp tập thể chậm trễ và an lạc khá nhiều trong cuộc đời này rồi.
Sống đúng theo giải pháp vận hành thì phát hành ra nhận thức đúng (chánh kiến), có nhận thức đúng thì chủ động đúng lý lẽ trời đất. Chữ ‘Đức’ chính là thói quen đúng tốt từ nhận thức tới chủ động. Đó là vì sao, “Hiểu được đạo, rồi sẽ tự có đức”.
Bát chánh đạo bắt đầu từ ‘chánh kiến’, đó là hiểu đạo, không tồn tại chánh kiến thì 7 cái chánh kia vô chức năng. Mà để có chánh kiến thì phải có ‘giới-định-tuệ’, nói ngôn ngữ đời thường là ‘an toàn-chú trọng tâm-quan sát’.
Đạo, còn có thể hiểu là GOD bên Thiên chúa giáo, trong tờ tiền Mỹ có ghi “in god we trust”, trên đề nghị của chính tôi thì trợ thì căn bệnh, chữ Đạo = GOD = ‘Sự thật’. In god we trust, chính là chúng tôi tin vào ‘sự thực’, aka Đạo, sự thực về chúng ta là một, chúng ta từ 1 nguồn ra, chúng ta không nổi trội nhau.
Con người ta tái sinh khác nhau nhau với nghiệp lực đặc trưng nhau, trải qua cả thăng hoa và khổ đau để học những bài học về ‘sự thật’. Càng thấy rõ sự thật thì càng tiến gần đến đạo. Vậy ‘đạo đức tuyệt đối’ và ‘đạo đức duy lợi’ ở trên, cái nào đúng với chữ Đạo tự nhiên ?!
KhoaDigi - Khoa Nguyễn Digitial Marketing hiện đang là marketing manager tại CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI SẢN XUẤT VÀ DỊCH VỤ LION DECOR luôn Cập nhật các thông tin sản phẩm, feedback khách hàng, tin tức nghề mới nhất của Lion Decor.
