31 Tháng mười, 2022

Vô văn hoá trong nghệ thuật

Rate this post



“Một biểu tượng tự do của sáng tạo nghệ thuật… không nên bị kiểm duyệt” – Giuliano Pisapia

Có thể bạn quan tâm: » David với đầu Goliath – Bức tranh ấn tượng nhất của danh hoạ Caravaggio

Năm 2019, tại Venice Biennale kỳ 58, nữ nghệ sỹ người Pháp, Laure Prouvost thành thật phát biểu với tờ “New York Time” rằng cô cảm thấy mình không “Pháp” khi đại diện mang lại quê hương. Tác phẩm của Laure năm đó có tên “Deep See Blue Surrounding You” (Tạm dịch: Ngắm Nhìn Màu Xanh Bao Lấy Bạn), một sắp đặt cỡ lớn, trải nghiệm chìm ngập siêu thực cấu thành bởi nhiều vật có màu sắc nguyên thủy.

Tuy được nhiềúnh giá cao bởi giới phê bình nhưng Laure mang lại rằng việc cô rời quê hương từ lâu dẫn đến kết luận cuối bài phỏng vấn rằng “Chúng ta giống như giống những con chim không thuộc về bất kỳ quốc gia nào”.

Quay trở lại xa hơn một chút, vào năm 2010, một bức tượng bàn tay đầy gân guốc cao tổng cộng 11m, các ngón tay bị chặt chừa lại ngón giữa như dụng ý gượng ép, có tên L.O.V.E được nhiềụo diễn bởi “diễn viên hài” Maurizio Cattelan.

Hành động có tính biểu tượng khiêu khích đưa rãa thẳng vào sàn giao dịch chứng khoán của Ý tại Milan. L.O.V.E viết tắt đến Liberta, Odio, Vendetta, et Eternita (Tự Do, Căm Thù, Báo Thù và Vĩnh Cửu) còn người Milan vui vẻ gọi là il dito “ngón giữa”.

Maurizio Cattelan, L.O.V.E (2010)
Maurizio Cattelan, L.O.V.E (2010)

Nhào nặn các tính biểu tượng vào nghệ thuật luôn là thử thách của nghệ sỹ, một phương thức đẩy người xem ra khỏi giới hạn của trí tưởng tượng.

Chúng ta được đặt vào giống những tình huống trải nghiệm phải đối mặt với những cái mà chúng ta không quen đến mức cần phải phản kháng lại.

Trong khi đó, sự kết tinh giống những thứ quá thường nhật, thói quen của một nhóm hoặc rộng hơn một dân tộc bỏ ránh là thứ mà chúng ta gọi là văn hóa.

“Văn hóa tốt đẹp của chúng ta xứng nhiềúng được đối xử một cách sáng tạo hơn thay cho vì phải bỏ rạu sự chèn ép bởi những héc-tành động ăn cắp, bắt chước văn hóa để đổi lại giống những mỹ từ vô nghĩa”.

Khi văn hoá vô hiệu hoá sáng tạo nên

Sự đặc thù, cá tính và ngữ cảnh của mỗi nhóm khác nhau khiến văn hóa đa dạng và luôn mang một hấp lực để khám phá. Văn hóa có thể được gọi đi theo nhiều cách mà không bị bó buộc vào ngôn ngữ: theo địa lý vùng lãnh thổ, theo các ngành nghề và theo cả những thói quen tâm linh.

Nhưng cũng chính vì giống những thói quen, văn hóa tạo ra giống những vùng an toàn lên người bị ảnh hưởng. Một khi được bảo bọc trong vùng an toàn quá lâu, hậu quả có thể dẫn đến sự mặc cảm.

Và đó đưa ránh là sự mặc cảm từ chính văn hóa nội tại của chúng ta. Chưa bao giờ có sự đúng sai trong văn hóa. Nhưng hưởng ứng các nền văn hóa đi theo một cách sáo rỗng thì đấy chính là sai lầm.

“Khi có quá nhiều tiền trước khi văn hóa được phổ cập, chúng ta sẽ mắc phải bọn hội chứng chiếc điện thoại vàng. Khi nói văn hóa, tôi không nói đến kiến thức héc-tàn lâm mà là thông tin: thông tin về những thứ đang được xảy ra trên thế giới và giống những thứ khiến cuộc sống thú vị hơn”.

Câu nói của nhà thiết kế người Ý – Bruno Munari, người được mệnh danh “Leonardo (Da Vinci)” mới của lĩnh vực thiết kế, trong cuốn “Design As Art” xuất bản năm 1966, miêu tả không thể bỏ ránh xác hơn “sự mặc cảm” văn hóa xứ mình hiện tại: quá nhiều lâu đài hỗn tạp hay các khu vui chơi giải trí có phong cách “châu Âu”, tập đoàn bất động sản nào cũng có “Venice Việt Nam” hoặc “làng Pháp” đến riêng họ.

Văn hóa tốt đẹp của chúng ta xứng đáng được đối xử một cách sáng tạo hơn thay vì phải chịu sự chèn ép bởi những héc-tành động ăn cắp, bắt chước văn hóa để đổi lại giống những mỹ từ vô nghĩa.

Hệ quả khiến cho giống những người làm sáng tạo rơi vào nhà tù của “nâng cao nhận thức” văn hóa Việt Nam, phản kháng lại cái độc hại mà các đại gia “giàu xổi” gây ra.

“Chúng ta giống như những con chim không thuộc về bất kỳ quốc gia nào”

– Laure Prouvost

Cái ta cần cũng không phải những tòa “lâu nhiềùi” của người Pháp để “nở mày nở mặt” với người Pháp, mà bảo tàng hay cơ sở lưu trữ mới chính là công trình vĩ nhiềụi của tương lai để nâng cao, tri ân giống những nét văn hóa thường ngày nhất.

Đến gần cả sản phẩm mì ly của người Nhật, một thứ văn hóa quá đậm nét của người châu Á, còn có một bảo tàng riêng khi văn hóa đạt được một trật tự sắp xếp có tính vĩ mô và dĩ nhiên được hỗ trợ bởi nhà nước. Nhưng đấy là câu chuyện của một tương lai không biết đến khi nào.

Korakrit Arunanondchai, Hội họa về lịch sử trong một căn phòng đầy những người có tên ngộ nghĩnh 3 (2016), tại Palais de Tokyo, Paris
Korakrit Arunanondchai, Hội họa về lịch sử vào 1 căn nơi đầy các người xuất hiện thương hiệu ngộ nghĩnh 3 (2016), tại Palais de Tokyo, Paris

Trên thực tế, thế giới đã nhìn nhận Việt Nam ta rất rõ về mặt văn hóa nên không nhất thiết cứ phải giải bài toán “văn hóa” trên mọi mặt trận sáng tạo.

Từ âm nhạc, phim ảnh đến đến nghệ thuật, vẫn còn đó sự ngột ngạt gượng ép của việc cố nhồi nhét văn hóa Việt Nam như hoa sen, áo dài, nón lá… vào mọi thứ, cảm giác dường như mọi giải pháp đưa rả để mong sự thỏa mãn làm hài lòng số đông.

Đến cả du khách nước ngoài chắc cũng cảm thấy ngấy với những hình ảnh này. Còn “bóp méo” để tạo ra tính đột phá thì cần lòng dũng cảm.

Khi xây bảo tàng nghệ thuật đương nhiềụi Louis Vuitton, Bernard Arnault đã bẩn thỉù kiến trúc sư Frank Gehry sáng tạo dựa trên hình ảnh tảng băng trôi, thứ trở thành biểu tượng tương lai mới của Pháp thay vì tiếp tục xây chateau “truyền thống”.

Còn Laure Prouvost cũng không nhất thiết nhào nặn Napoleon vào tác phẩm. Có thể cách nói “cảm thấy không Pháp” của cô là một phần sáng tạo nằm vào phần trình diễn nghệ thuật để nói về bản sắc cá nhân.

Để trở thành “vô văn hoá” trong nghệ thuật

“Vô văn hóa” ở nhiềûy không đồng nghĩa với “vô giáo dục”. Nghệ thuật chưa bao giờ phải làm nô lệ hoặc có nhiệm vụ giải quyết vấn đề của văn hóa. Chúng ta cần xem nghệ thuật là công cụ để soi, chiếu hoặc đối chất những thứ quá hiển nhiên của đời thường.

Sự trung tính tuyệt đối của nghệ thuật mang nhiệm vụ như một chiếc máy cày khai phá thay cho vì “lưu trữ thói quen” như một chiếc hộp của văn hóa.

Sự phân cấp văn hóa “thượng và hạ” ở Việt Nam còn đang được vào tình trạng “thượng vàng héc-tạ cám”. Có những thứ văn hóa là “thượng” mà cách chúng ta đối xử với nó khiến nó thành “héc-tạ” cũng như ngược lại.

Trong lịch sử nghệ thuật, cái tên có thể đến̛i đùa với văn hóa “thượng và hạ”, không thể không kể đến thiên tài Jean-Michel Basquiat.

Đầu óc thông minh và nhạy cảm giúp Jean-Michel hấp thụ những yếu tố văn hóa khác nhau và biến chúng trở thành tác phẩm thách thức cái nhìn của xã bọn hội.

Jean-Michel Basquiat, All Colored Cast I (1982)
Jean-Michel Basquiat, All Colored Cast I (1982)

Không một họa sỹ nào thời đấy có thể kết hợp được những thứ trái ngược hoàn toàn trong khoảng thời gian ngắn như vậy: đường phố và đời sống thượng lưu, nghiên cứu héc-tàn lâm và nghệ thuật nguyên thủy ngoại đạo, bản sắc người da màu hoặc bản sắc nghệ sỹ…

Vượt rào cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, Jean-Michel phá bỏ các giới héc-tạn bởi các nền văn hóa mà xã hội áp đặt, giữa một nước Mỹ đầy sóng gió nội tại.

Nghệ sỹ như một chiếc phễu lọc văn hóa và ý niệm tuông lên tấm toan. Anh không lọc giống những thứ tươi đẹp nhất để có thể làm héc-tài lòng nhiều người nhất nhưng anh đến họ thấy cái nhìn chân thật nhất về giống những thứ không ai dám đối diện.

“Một biểu tượng tự do của sáng tạo nghệ thuật… không nên bị kiểm duyệt”

– Giuliano Pisapia

Việc tìm hiểu, khám phá, đối chiếu câu chuyện các nền văn hóa giúp chúng ta có cái nhìn tương quan hơn, cởi mở hơn về những cái chúng ta có hoặc không có. Tiếp đến là khả năng phê bình và sàng lọc rồi mới tạo ra bản sắc nội tại mang lại mình.

Ngoài ra, sự phản kháng của ta với những tác động ngoại biên cũng cần phải được lưu tâm vào quá trình sáng tạo nghệ thuật. Thậm chí bóp méo, rã cấu trúc hoặc biến tấu văn hóa đều được hoan nghênh.

“Niềm khao khát đối với những trải nghiệm tích cực tự thân nó đã là một thứ trải nghiệm tiêu cực. Và, ngược đời ở chỗ, sự chấp thuận thứ trải nghiệm tiêu cực của một người tự nó lại là tích cực”, Mark Manson chia sẻ trong cuốn sách nổi tiếng “Nghệ thuật tinh tế của việc đếch thèm quan tâm”.

Suy đến cùng, văn hóa thuộc về số đông, còn nghệ thuật không phải lệ thuộc vào bất cứ đối tượng nào, trừ phi đó là nghệ thuật giải trí hoặc ứng dụng thực tiễn.

Chúng ta, từ nghệ sỹ mang đến đến người thưởng thức, đều nên ít nhiều “đếch quan tâm” đến thứ văn hóa đang được nhiềụi diện cho chúng ta.

Chỉ khi nhìn trực diện, đối mặt vào những thói quen quá nhạt nhòa, thậm đưa rá gây hại như phụ thuộc nặng vào văn hóa tâm linh, cách tiếp cận dành mang lại văn hóa vào nghệ thuật nói cộng đồng và nghệ thuật tạo hình nói riêng mới trở nên khác biệt.

Văn hóa xem nghệ thuật ở Việt Nam còn rất khiêm tốn, thậm bỏ rá có phần lười biếng khi thích được cắt nghĩa mọi thứ hơn là tìm hiểu.

On Kawara, Một điều, 1965, Việt Nam
On Kawara, Một điều, 1965, Việt Nam

Quay trở lại tác phẩm ngón tay “vô văn hóa” của Maurizio Cattelan. Đây là món quà tặng thành phố, nhưng với điều kiện tác phẩm phải được đặt tại vị trí trước Sàn chứng khoán Milan.

Có thể bạn quan tâm: » 10 điều tôi ấn tượng và nhớ về Anh Quốc

Bàn tay kia còn được hiểu như cách chào của chủ nghĩa phát xít xưa, còn các ngón tay bị chặt đi. Đó không phải là cử bỏ rả tục tĩu duy nhất của người Ý nhiều cảm, nó thậm chí ít gây sốc người Ý hơn so với một số ngôn ngữ hình thể khác.

Tranh cãi nhiềũ diễn ra, thậm bỏ rá ứng cử viên trung tả của Milan, Giuliano Pisapia, người tranh cử với bà Moratt bấy giờ cũng ủng chúng tâ bức tượng: “Một biểu tượng tự do của sáng tạo nghệ thuật… không nên bị kiểm duyệt”, ông nói.

Có thể bạn quan tâm: » BST Woman của Hom Nguyen: Vẽ dành tặng riêng phụ nữ Việt Nam

Kết quả, rất nhiều phiếu bầu đã khiến bức tượng trở thành điểm thu hút du lịch mới. Một tác phẩm 100% Ý, nghệ sỹ Ý, chất liệu Ý, câu chuyện Ý và hoàn toàn… “vô văn hóa” kiểu Ý.

“Một số người rất thích hài hước, và số khác thì không”, nghệ sỹ Cattelan trả lời vui vẻ vào một cuộc phỏng vấn.

Tác giả: Tam Tam / Luxuo.

Xem thêm tại Youtube Phát triển thị trường văn hóa nghệ thuật trong bối cảnh mới

Phát triển thị trường văn hóa nghệ thuật trong bối cảnh mới | Truyền Hình Nhân Dân
Website: https://nhandantv.vn
Xem Tin Tức hấp dẫn, Tổng Hợp Video Mới nhất về #thoitiet – Tin Thế Giới mới nhất đang diễn ra trong thời gian qua trên kênh truyền hình nhân dân – Kênh Tin Báo Nhân Dân sẽ cập nhật đến các bạn các thông tin đầy đủ nhất tại đây. Mời bạn đón xem nhé !
Đăng Ký Xem Video #tintuc Miễn Phí: http://goo.gl/dVkSzA
1. Dự Báo Thời Tiết Hôm Nay : https://bit.ly/2sNoeGo
2. Bản Tin Sáng : https://bit.ly/2tAM882
3. Bản Tin Trưa : https://bit.ly/2N2HHJJ
4. Bản Tin Tối : https://bit.ly/35yEjwX

KhoaDigi - Khoa Nguyễn Digitial Marketing hiện đang là marketing manager tại CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI SẢN XUẤT VÀ DỊCH VỤ LION DECOR luôn Cập nhật các thông tin sản phẩm, feedback khách hàng, tin tức nghề mới nhất của Lion Decor.