Cú ngã của Haruko Obokata – Điều gì thúc đẩy các nhà khoa học lừa đảo?

Điều gì thúc đẩy các nhà khoa học lường đảo? Câu chuyện đáng hoang mang mà quen thuộc của Haruko Obokata.

Cú bửa ngoạn mục của nhà khoa học Nhật Bản, nhân dân từng tuyên bố đã kích hoạt tác dụng tế bào gốc trong các tế bào thân thể chung không phải là thi thoảng trong bè cánh khoa học. Thủ phạm: sự bất cẩn và ngạo mạn trong nỗ lực thực hành một tò mò lịch sử.



Năm 2014 là năm của những cực đoan đối với Haruko Obokata. Một năm của những đỉnh cao cao nhất và vực sâu sâu hàng đầu. Chưa đầy 30 tuổi, cô đã là trưởng phòng thể nghiệm tại Trung trung ương Sinh học Phát triển (CDB) của Riken tại Kobe, Nhật Bản. Haruko ào vào mọi người tế bào gốc vốn bởi con trai chủ trì như một cơn lốc. Cô được ca tụng như một người hùng của dân tộc và ngôi sao sáng nhất trên bầu trời khoa học. Nhưng hào quang quẻ thật ngắn ngủi và cô đã rơi xuống điếm nhục qua mấy thời đoạn.

Có thể bạn quan tâm: » Tìm hiểu và phân biệt các loại tàu chiến trên thế giới

Obokata nổi lên Tháng Giêng 2014, khi cô thông tin 2 bài báo hốt nhiên phá trên tạp chí Nature, tập san khoa học hàng đầu toàn cầu. Cô và các mái ấm của mình đã biểu hiện một phương án đơn giản bất ngờ để biến một tế bào thân thể chung (ở đây là tế bào máu của chuột) thành một tế bào gốc có những thuộc tính của tế bào phôi. Ngâm các tế bào trong dung dịch acid citric loãng độ nửa giờ, và oạch, game thủ có thể xóa trong lành lịch sử phát triển của nó đưa tế bào về thưở sơ khai Lúc đầu. Giờ thì nó biến thành tế bào gốc đa biệt có thể nhân lên và trở nên bất kỳ một phong cách tế bào nào trong cơ thể.

Phương pháp của Obokata vừa nhanh hơn, dễ hơn một cách nổi bật để tái lập trình lại tế bào, cũng của một nhà khoa học Nhật là Shinya Yamanaka phát minh năm 2006. Bước của Obokata còn ít tổn hại tới tế bào, ngăn ngừa nó trở nên ung thư.

Vì Yamanaka được giải Nobel, nên các phóng viên đều cho rằng Obokata cũng sắp sửa sẽ có vinh quang quẻ đó. Hình như bởi cô còn quá trẻ, nên các phóng viên còn cho biết đính thêm cô trang trí phòng thử nghiệm của mình bằng màu hồng, xoàn và dán các tranh hoạt hình khắp khu vực. Họ còn nói cô không khoác áo choàng trong phòng thí điểm mà đeo tạp dề kappogi của bà cô tặng, ngoài giờ hoạt động cô cho rùa ăn, tắm rửa, đi mua đồ và hứa hẹn hò người chơi trai.

Nhưng Obokata không tồn tại nhiều thời gian để từng trải hào quang đãng. Vài ngày sau này thông tin bài báo, một số buộc tội đáng thắc thỏm có mặt trên các blog khoa học và Twiter. Có vẻ như một số hình ảnh trong bài báo được chế lại, và một số đoạn văn bạn dạng có biểu hiện đạo văn. Riken tiến hành điều tra và vào ngày 1 tháng Tư, họ tuyên bố Okobata đã có những hành vi sai trái về mặt khoa học.

Media trước vừa tưng cô lên, giờ hùa nhau dìm Haruko xuống. Obokata nức nở xuất hiện trong các buổi họp báo, trước ống kính TV, và cả rừng máy ảnh, xin lỗi, cúi đầu, giải đáp rồi lại xin lỗi và cúi đầu…

Obokata xin lỗi vì đủ thứ. Nào là “chưa đủ nỗ lực, sẵn sàng yếu kém, và thiếu kĩ năng”, rồi sai lầm trong nguyên tắc, quản lý dữ liệu luộm thuộm. Tất cả đều là “các lỗi đáng yêu” bởi tuổi xanh và thiếu đề xuất. Nhưng cô phủ nhận là “chế” kết quả và cảm thấy sốc khi các nhà điều tra của Riken kết luận là cô “không chỉ thiếu cảm thấy về đạo đức khám phá cơ mà còn sự trung thực và khiêm tốn thiết yếu của nhà khoa học”. Hơn nữa, cô khẳng định những tế bào Stap (“stimulus-triggered acquisition of pluripotency”) của cô thực tế vẫn đang sống sót.

Tuy nhiên, ngày càng nhiều nghi ngờ về sự tồn tại của Stap. Không ai trên người ta có thể lặp lại được thí điểm theo lý lẽ của Obokata. Ban đầu, các mái ấm đồng lòng ủng hộ cô, nhưng dần dần họ tháo lui và yêu cầu Nature gỡ bài. Cuối cùng đến tháng Sáu thì Obokota cũng đầu hàng. Cùng với việc gỡ bài, một chứng cứ tai hại nhất đã được tiết lộ: các phân tích di truyền cho thấy những tế bào Stap của Obokata không tương thích với những con chuột được coi là vật chủ của chúng. Qua trạng sư của mình, Obokata thừa nhận không hiểu tại sao lại như thế. Nhưng có vẻ giải thích dễ hiểu và cũng đáng bi tráng hàng đầu: những tế bào Stap của cô thực chất là các tế bào phôi thường ngày, chẳng qua là được dán nhãn lại.

Một số nhân loại cho rằng Riken đã biến Obokata thành vật tế thần để đánh giá khủng hoảng. Đúng thế, các bậc cây đa cây đề đồng tác giả với cô được bảo vệ thanh danh. Tuy nhiên họ cũng hứng chịu búa rìu dư luận về việc không khám nghiệm công việc của học trò một cách nghiêm túc. Riken cũng thừa nhận tất cả hệ thống giám sát đã thất bại, cải tổ lại CDB, loại bỏ 1 nửa trong số 500 thành viên, đổi tên và thay ban chỉ đạo mới.

Một trong những nhân loại bị phê phán nặng năn nỉ hàng đầu là Yoshiki Sasai, phó giám đốc của Riken và cấp trên trực tiếp của Obokata, một chuyên gia có uy tín trong ngành tế bào gốc. Ông thừa nhận, “ngập chìm trong mắc cỡ”. Đầu tháng 8, sau 1 tháng điều trị trầm cảm trong bệnh dịch viên, nhà khoa học 52 tuổi này đã trầm mình trong cầu thang của cơ sở nghiên cứu đối diện với CDB, để lại thư vĩnh biệt, trong đó có căn dặn Obokata: “Hãy gây ra lại các tế bào Stap”

Thực tế là Riken cũng đã tận hưởng Obo giúp thực hiện di nguyện của Sasai. Họ đã không loại trừ nhưng mà giữ cô lại với một số điều kiện giám sát để giúp tái thiết kế lại thí nghiệm của cô. Đến tháng 12, sau 8 tháng cố gắng, đội xác minh thừa nhận thất bại và Obo, “khôn cùng thất vọng” chung cuộc cũng xin thôi việc. Báo cáo rốt cục của Riken xác nhận Obokata đã xào nấu dữ liệu, và các tế bào Stap của cô hóa ra là các tế bào phôi thật, và việc trộn lẫn kết quả này không phải là ngẫu nhiên, tuy không tồn tại chứng cứ chính xác là Obokata là người đã phạm lỗi tày đình trong khoa học này.

Nhưng thế cũng là đủ để đưa Obokata vào hạng các chuyên gia y sinh lừa đảo số 1.



Ví dụ như Hwang Woo Suk. Năm 2004, nhà khoa học mặt chữ điền, ham từ Đại học Quốc gia Seoul trở nên niềm tự hào của Hàn Quốc khi ông tuyên bố đã nhân bản được tế bào phôi người ta. Gương mặt tươi cười của ông trên trang hàng đầu báo chí quần chúng và bưu điện Hàn Quốc xuất bạn dạng hẳn 1 con tem kỷ niệm. Nhân bản cũng là một dạng tái lập trình tế bào, nên chiến thắng của Hwang cũng gây xúc động không kém gì Obokata, hứa hẹn hứa bình minh của ngành sinh vật học tái xây dừng, sài tế bào của bệnh dịch nhân để sang sửa vẹn toàn những cơ quan bị “hỏng hóc” trong thân thể. Nhưng cuộc điều tra của trường Đại học địa điểm Hwang làm việc đã phát xuất hiện kết quả của ông cũng “giả mạo” như hệt của Obokata. Không một tế bào nào trong số 11 tế bào “nhân bạn dạng” của ông tương thích với người cho.

Trong thế kỷ trăng tròn, “Wet lab” – chỗ các nhà khoa học thực hành các thí điểm sinh vật học đã chứng kiến vô khối các scandal. Mà thực ra, chính ngành tế bào học lộng lẫy được hiện ra từ một vụ lường đảo kinh khủng.

Nhân vật trung trung khu là Alexis Carrel, một toàn cầu Pháp mưu trí đứng đắn làm việc ở Viện Rockefeller ở New York. Carrel phát hình thành rằng nếu lấy mấy cái tế bào từ cơ thể sống, nuôi chúng ưng chuẩn trong một môi trường phù hợp, thì chúng sẽ đứng vững sống và sinh sôi nảy nở. Sau đó lại tách chúng sang một môi trường dị thường, thiết kế được một quần thể mới, lại tách tiếp… Kỹ thuật được gọi là “passaging” này có tầm bắt buộc khác lạ và Carrel đã mở ra một kỷ nguyên nghiên cứu tế bào mới. Đáng nuối tiếc là ông này đã bắt đầu nó với một thí điểm đưa ông lên cao nhất chói sáng, nhưng sau khi được chứng minh đại quát là một đống phế thải.

Ngày 17 tháng Giêng năm 1912, Carrel tách một phôi từ trứng gà, và cắt một mẩu bé xíu tí từ trái tim vẫn còn đang đập của nó, với mục đích là nuôi nó được sống càng lâu càng tốt. Chưa kịp bắt đầu, ông đã tuyên bố với cả quần chúng. # là tế bào tim gà của ông là bất tử. Và không chỉ tim, vẹn tuyền các tế bào đều bất tử. Cái chết chỉ xảy ra khi tế bào liên minh với nhau để doanh nghiệp thành cơ thể. Như vậy, bí kíp bất tử nằm ngay trong mỗi chúng ta, là một tác dụng của tế bào – viên gạch sinh vật học cơ bạn dạng gây ra nên thân thể. Công chúng và sau đó là giới khoa học hân hoan đón nhận giả thuyết của Carrel.

Carrel và các các cộng sự của mình tuyên bố đã giữ được môi trường của mình sống trong 34 năm, gấp 5 lần tuổi thọ của 1 con gà. Rất nhiều năm sau, cứ tới ngày 17 tháng Giêng, các phóng viên lại viết bài mường tưởng là trái tim con gà sẽ to bằng từng nào nếu Carrel nuôi giữ nguyên vẹn các tế bào của chúng. (Theo 1 số tính toán, nó sẽ phồng ra khỏi Trái đất và choán hết cả hệ Mặt trời).

Vấn đề là không ai có thể lặp lại được thí nghiệm của Carrel. Hết phòng thử nghiệm này đến phòng thí điểm nổi trội. Từ năm này sang năm nổi trội. Uy tín của Carrel, loài người đã đoạt giải Nobel quá cao để không ai dám nghi ngờ ông. Các nhà khoa học chỉ biết tự trách mình khi các tế bào của họ lăn ra chết. Có thể là họ thiếu tuấn kiệt, có thể là phòng thí điểm của họ không đủ tiêu chuẩn. Và lúc này thì chúng ta thế hệ biết, các nhà khoa học đã thất bại trong việc lặp lại các thí điểm của Carrel hóa ra chỉ bởi vì là bởi vì họ không đủ kém cỏi và ăn lận.

Mãi tới giữa những năm 60, nửa thế kỷ sau khi Carrel bắt đầu chế món “súp” tim gà, giáo điều về sự bất tử của tế bào mới bị sụp đổ. Leonard Hayflick, một nhà tìm hiểu trẻ đầy tham vọng của Viện Wistar ở Philadelphia đã chứng minh được mỗi tế bào trong thân thể đều có tuổi, và có chính xác số lần nó có thể nhân lên được trong ống thử. Gọi là số Hayflick. Với gà, số đó là 35. Nói một cách khác lại, một dung bệnh dịch tế bào gà có thể nhân lên không quá 35 lần ban sơ chúng chết và điều đó sẽ xảy ra trong khoảng vài tháng.

Lúc Hayflick phát hiện được điều đó, Carrel đã chết từ lâu, và món “súp” tim gà bất tử của ông cũng đã bị vứt đi. Điều đó có nghĩa là chúng ta biết thể nghiệm của ông là vớ vẩn, cơ mà trù trừ tại sao ông lại làm thế. Có thể là sự cẩu thả chứ không phải thiếu trung thực. Các viên chức có thể bất cẩn làm lẫn tế bào gà sống vào trong môi trường nuôi cấy. Điều này Có thể xảy ra. Nhưng sai lầm như thế liên tục trong 34 năm thử dùng một sự cẩu thả khó mường tưởng!



Tái biểu đạt là hòn đá tảng của khoa học lịch sự. Nếu các nhà khoa học dị kì chưa lặp lại được nhiều lần thử nghiệm với cùng một kết quả, thì chưa thể nói được điều gì. Ít nhất lý thuyết là như vậy. Thí nghiệm tim gà của Carrel đã cho chúng ta thấy thực tại nổi bật với lý thuyết như thế nào. Đây không chỉ là lỗi của Carrel và phòng thể nghiệm của ông ta. Cả bè bạn khoa học đã đồng lõa ủng hộ giả thuyết về sự bất tử của tế bào, chỉ dựa trên một thế nghiệm duy số 1, giật gân và không thể lặp lại được.

Ngược lại, Obokata bị “lột trần” nhanh rất là nhiều. Nó làm chúng ta tin hơn vào anh tài tự chữa lỗi của các nhà khoa học. Internet cũng góp phần cần thiết đẩy nhanh tiến độ so sánh kết quả và soi lỗi. Cũng có thể là tiêu chuẩn khoa học giờ đã cao hơn thời Carrel.

Nhưng chúng ta cũng không nên quá vội vui tươi. Hóa ra là phần nhiều các thí nghiệm không bao giờ được thực hành lại. Rất hơn nhiều. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng không khoái lặp lại các thí điểm của nhân dân Đặc biệt. Họ có thể là những quần chúng. # đi tìm chân lý, mà phải là chân lý mới. Họ muốn biến thành quần chúng trước hết, hưởng hết mọi vinh quang, xin gắn thêm được tài trợ. Xác nhận hoặc không công nhận lại những kết quả tìm hiểu kì cục chẳng mang đến cho họ cái gì. Ngay cả đăng báo cũng khó bởi các tập san cũng chỉ thích đăng các phát kiến mới.

Hơn nữa, không chỉ phần nhiều các thí nghiệm không được thi hành lại mà đa phần có nhẽ cũng quan trọng lặp lại được. Mệnh đề này có thể gây sốc với những dân chúng chưa bao giờ hoạt động trong “wet lab”. Còn với những dân chúng làm việc ở đó, có nhẽ họ cũng đã nghi ngờ từ lâu.

Mấy năm trước, Glenn Begley, một nhà học hỏi ung thư tại hãng dược Amgen, quyết định kiểm soát lại mệnh đề trên. Ông cố gắng lặp lại 53 thí nghiệm lừng danh trong lĩnh vực của mình, được lên tiếng trên các tập san hàng đầu. Và ông hoảng hốt phát có mặt rằng chỉ có thể xác thu được 6 thể nghiệm, gần giống với 11%. Các nhà khoa học ở Bayer cũng tiến hành một dự án tương tự cho 67 tòa tháp về tiềm năng trị liệu của thuốc (chủ quản để chữa ung thư), và chỉ có thể lặp lại được chưa đến 1/4.

Các nghiên cứu của Amgen và Bayer còn quá nhỏ xíu để cho ta thấy bức tranh toàn cảnh, mà cũng đủ để minh họa cho một điều mà lại các nhà tò mò y sinh đã nằm lòng: nhân kiệt lặp lại là bất thường chứ ko phải quy lao lý. Có quá nhiều lý bởi cho điều đó. Ngoài việc lường đảo rõ ràng, còn là các “sai lầm dễ thương” như thiết kế thể nghiệm không săn sóc, xử lý dữ liệu cẩu thả, thiên kiến trong việc diễn giải các sự kiện, đọc tin về kết quả không trọn vẹn. Bên cạnh đó, dĩ nhiên là sự tinh xảo của con người thực, tinh ranh che dấu hơn là biểu diễn cho các con mắt moi móc của khoa học.

Tất cả những điều đó biện hộ cho Obokata. Nhưng ngoài việc “thiếu sự trung thực và khiêm tốn của một nhà khoa học”, cô còn làm điều gi sai? Cứ cho là cô không chỉ bốc phét dữ liệu nhưng còn mường tưởng ra sự sống sót của Stap (khó nhưng có thể tin khác thường được), tại sao cô ta không công trình?



Có nhì duyên do đập thẳng vào mắt. Đầu tiên, một sự bất cẩn khó tin. Obokata đã sửa các hình ảnh và “đạo” văn trong các bài báo trên Nature của mình một cách khá thô thiển. Che dấu mấy thứ đó cũng không khó lắm mặc dù các tập san hàng đầu, được coi là sẽ bình chọn chăm nom. Các biên tập viên của Nature giờ chắc đang vò đầu ăn năn hận. Nhưng điều làm chúng ta quá bất ngờ là vì sao Obokata không nỗ lực gắn thêm tí nữa để che dấu, kì cục là khi liên quan đến vận mệnh khoa học của cô.

Thứ hai, đó là sự tự thị. Nếu Obokata không muốn biến thành nhân dân chính phục người ta, thì anh tài mập là sẽ không ai coi ngó tới tội vạ của cô và cô vẫn có một tiền đồ khoa học tươi sáng. Chẳng ai đi lặp lại các thể nghiệm nếu nó không đích thực cần thiết, gây tranh cãi và có hào kiệt thương mại. Vì Obokata tuyên bố là tế bào Stap có cả 3 yếu tố đó, địa cầu mới chạy đua để kiểm tra xem họ có làm được không.

Nhưng có thể “tự kiêu” là từ không đầy đủ đúng. Từ tận hưởng thực tiễn của chúng tôi, rất hiếm các nhà khoa học về tế bào gốc có tính cách kiêu hùng, dám chơi tất tay như các nhân vật của Shakespeare. Đa phần đó là các thói quen xấu cơ mà họ lây truyền phải trong quy trình tuột dốc từ tốn nhưng mà họ không tự nhận ra.

Tất cả bắt đầu từ cám dỗ nhưng mà các nhà khoa học thường bắt gặp!

Cứ tưởng tượng, game thủ mất rất là nhiều thời gian, hùi hụi nuôi cấy, thao tác và thử thách các tế bào bằng mọi cách, với một số giả thiết – linh cảm – trong đầu. Bạn thiết tha muốn chứng minh trực giác của mình là đúng, và tiền đầu tư cho người chơi là thích đáng, và game thủ không muốn vứt cuộc sống bạn trong áo choàng trắng, dưới ánh đèn neon vệ sinh phòng lab trắng một cách vô bổ. Và hẳn nhiên bạn muốn dẫn đầu cuộc đua đầy áp lực. Thế rồi bạn thu được những kết quả thí điểm đáng thất vọng. Và game thủ nhìn ra nếu người chơi có thể sửa một chút ti, game thủ sẽ có dữ liệu ước mơ. Đếm sáng kiến thiết hơn một tẹo, chỉnh đồ thị đi một tẹo, bôi màu ảnh đi một tẹo. Sẽ không có ai nhìn thấy dữ liệu trước khi nữa. Và giả thuyết – linh cảm của người chơi biến thành thực tiễn! Tin chúng tôi đi, sẽ không nhiều con người tránh được cám dỗ đó. (trong một cuộc phỏng vấn ẩn danh, 2% các nhà khoa học thừa nhận họ đã xào nấu dữ liệu, 14% thừa nhận họ chứng kiến lứa đôi xào nấu mà lại không làm gì).

Nhưng, một khi người chơi đã bắt đầu nô giỡn với facts, sẽ rất khó để dừng lại. Vì game thủ đột nhiên nhận ra, hóa ra qua mặt các đồng nghiệp không khó lắm. Chưa kể game thủ được sự ngưỡng tuyển mộ của họ, tăng thiên tài được thông tin, thăng tiến và lắp tiền đầu tư. Có khi bạn còn cảm thấy kích động bởi vì không may ro. Nhưng việc ngày càng tinh tướng. Mọi nhân dân chờ đợi người chơi xây tiếp trên thành phầm cũ, và cần phải mường tượng gắn các dữ liệu thế hệ để chúng xứng đáng với dữ liệu cũ. Khi dự án phình ra, sẽ nhiều quần chúng tham gia vào, và game thủ phải chất vấn sự đóng góp của họ. Sẽ có nhiều quả đât soi qua vai bạn. Đổi lại game thủ có đính sự tin yêu nhờ uy tín của họ.

Có vẻ như Obokata cũng khá lão luyện trong trò này. Cô đã tuyển dụng một số lão làng trong ngành nhân bản và nghiên cứu tế bào gốc và điểu chỉnh họ tốt tới mức, khi có sự nghi ngờ, họ ngay tức thì nhảy đầm ra bảo vệ và tuyên bố họ đã tự do kiểm tra lại các thể nghiệm của cô. Ít số 1 là họ tin như vậy. Các điều tra sau này cho thấy chính Obokata đã giúp họ chất vấn thí nghiệm của cô.

Còn các lứa đôi Mỹ của Obokata thì sao? Cụ thể là Charles Vacanti, đồng tác giả chính của các bài báo về tế bào Stap. Người con trai đẹp giai tóc bạc miền Trung Tây nước Mỹ, trưởng Khoa gây mê của Bệnh viện Phụ con gái Brighham, Boston, cũng góp phần làm rối tung sự việc không kém gì Okobota. Ngay từ đầu, ông ta đã tuyên bố có thể lặp lại các thử nghiệm của Obo, ngay cả với tế bào trái đất, khoác dù không đưa ra bằng chứng gì cả. Thay vào đó, ông thông tin trên mạng một công thức dung bệnh khác lạ vào giữa tháng Ba (thời điểm Riken bắt đầu điều tra) và thuyết phục bè cánh là nếu ông thiết kế được Stap thì ai Có thể phát hành được.

Có thể bạn quan tâm: » Sự thật về những bí ẩn, vì sao con người thích tin vào những điều không có thật?

Rất đáng tiếc nuối là ý nghĩ đó cute đó lại phản kĩ năng. Không ai có thể làm theo công thức của ông. Mọi trái đất đang kì vọng Vacanti làm việc đêm ngày để giúp họ, thì đúng một cái, ông xin nghỉ phép 1 năm. Phải chăng là ông mất niềm tin vào Stap. Chắc không phải thế, bởi sau đó ông lại đưa ra một công thức nổi trội, tuyên bố là “sẽ tăng thời cơ cống phẩm”. Và vẫn chẳng ai item cả.



Cần nhấn táo bạo vai trò của Vacanti trong vụ bê bối này vì định nghĩa Stap khởi hành trước hết từ trí tưởng tượng của ông. Hơn một chục năm ông linh giác là các tế bào gốc đa biệt nằm ngay trong các mô của động vật, chỉ cần chờ lệnh là chủ động. Nhưng ông cấp thiết thuyết phục được ai tin vào ý tưởng kếch xù đó. Vì ông không đủ uy tín. Ông là 1 chuyên gia gây mê và thành phầm mô nức tiếng số 1 của ông là ghép một cái tai lên lưng con chuột (thuật ngữ điều tiếng “chuột tai của Vacanti”)

Thế rồi năm 2008, Obokata tới phòng thể nghiệm với tư cách tập sự sinh mang theo các nhân tài và các chứng chỉ mà lại ông đang cần. Họ cầm lại cộng tác với nhau sau này Obokata trở về Nhật Bản. Nhờ cô hỗ trợ, Vacanti lặp lại các thể nghiệm và khởi động lại giả thiết của mình: động vật không cần dự trữ nhiều tế bào gốc đa biệt, khi nào có tác động bên ngoài, chúng sẽ tự xây dừng ra. Các tế bào Stap sẽ là minh chứng cho giải thiết này, giống như với các tế bào gốc bởi cơ thể sản sinh khi tất yêu.

Có phải Obokata bắt đầu xào nấu dữ liệu để làm vừa lòng thầy hướng dẫn mình? Liệu Vacanti có lúc nào nghĩ là kết quả của cô học sinh là quá đẹp để có thể tin? Dù gì chăng nữa, tế bào Stap là quái thai thường nhật của họ.

Có thể bạn quan tâm: » Trầm cảm không phải là cảm xúc buồn chán, trầm cảm chính là tâm trí

Bạn có thể sửng sốt là vì sao Vacanti không phải hứng chịu búa rìu như Obokata? Và vì sao Bệnh viện Brigham không theo gương Riken công khai tự kiểm điểm và chịu các hình phạt.

Câu trả lời khá tiện nghi: ở Mỹ, các điều tra về sai trái trong tìm hiểu khoa học thường được tiến hành bí mật. Rất nhiều tài năng là Brigham đã tiến hành điều tra nội bộ, mà khác lạ với Riken, có nhẽ không bao giờ chúng ta biết được diễn tiến của nó, trừ khi kết luận được lên tiếng.

Câu chuyện tế bào Stap có lẽ vẫn chưa khép lại.

Xem lắp:

• Đông Y dưới góc nhìn khoa học
• Động vật tồn tại như thế nào trong trái đất không có bác sĩ?
• Ảo thuật Toán: đằng sau những phép tính nhanh
• 3 nhà Nobel Hóa học huy động 500 triệu USD phát triển trang bị y học
• Sự thật về những bí ẩn, bởi sao trái đất thích tin vào những điều không có thật?