Thời gian là gì? Rốt cục thời gian có tồn tại hay không?

Hiện thực của chúng ta tồn tại 3 địa cầu: Thế giới trong nhận thức của bạn, người ta trong nhận thức của ‘nhân loại Đặc biệt bạn’ và quần chúng. # thực khu vực đầy đủ quần chúng. # cùng sống. Bước chúng ta nhìn nhận địa cầu không hàng đầu thiết giống với các nhân loại Đặc trưng, và tuyệt nhiên không giống với mọi người thực.

Có thể bạn quan tâm: » Mafia là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa thực sự của từ “Mafia”



Vì người ta là thứ có sau, cũng như sở hữu bộ não được làm nên bởi vì trái đất, nên càng đi sâu khám phá vào bản chất của trái đất thực, chúng ta sẽ càng trải qua sâu sắc thứ Cảm Xúc khó chịu đến cùng cực, lo âu, khó hiểu hay thậm chí thắc thỏm. Thời gian là một đại lượng thiết yếu trong cả quần chúng. # quan của thế giới và quy công cụ của địa cầu thực, bởi vậy, không thể tránh khỏi sự mâu thuẫn và tinh vi mỗi khi cùng ngồi lại nói về chúng.

Ta cũng quan yếu tránh khỏi việc phải nói về chúng, bởi vì đó chính là quả đât ta đang sống. Chẳng gì buồn bực bằng việc không hiểu vị trí mình ở. Nhưng phàm những thứ khó hiểu như vậy đều si mê, đáng để bỏ thời gian ra suy ngẫm. Thế nên bắt đầu thôi nhỉ?

1. Thời gian sinh tồn trong nhận thức.

Đầu tiên, hãy cùng nói về “thời gian” tồn tại trong nhận thức của chúng ta, ban đầu xét đến nó như một định nghĩa vật lý.

Phần bự chúng ta nghĩ suy về thời gian như một đường thẳng tuyến tính, một mũi tên với ba phần: kí vãng, hiện tại và mai sau.

Hiện tại là khoảnh khắc nhiều người đang đọc bài viết này, quá khứ là lúc ban đầu game thủ đọc bài viết và ngày mai chưa xảy ra nên chẳng biết game thủ có tiếp tục đọc hết hay sẽ back ra từ sau đoạn này hay không.

Khả năng nhận thức về thời gian theo trật tự như trên quả thật rất kỳ diệu. Dòng thời gian trên giúp ta không bị nhầm lẫn thân hiện thực và ký ức, na ná biết được đâu là thứ sẽ nằm ở tương lai. Tuy vậy, chúng ta không nhận ra sự kỳ diệu ấy bởi vì đã được ban phát sẵn, và chỉ thấy được sự cầu kỳ của chúng khi phải lập trình cho một vật không sống nhận thức được điều giống như, hoặc khi phải đối mặt với những trái đất bị khuyết đi tính năng nhận thức bởi vì bẩm sinh hay tai nạn.

Khả năng nhận thức về không gian, biết rằng vật nào gần mình, vật nào xa mình và thân nhị vật xa khoảng bao nhiêu đã là điều khôn cùng cầu kỳ. Nhưng tác dụng để biết được sự kiện A ở dĩ vãng cách chúng ta bao lâu, sự kiện B ở tương lai sẽ tới khi nào và khoảng cách giữa nhị sự kiện là bao xa còn tinh vi hơn nữa rất-nhiều-lần.

Cho đến nay, những nhận định về tuấn kiệt nhận thức thời gian của quả đât chỉ đang dừng lại ở mức giả thuyết và những mô hình dự đoán. Trên quan điểm của khoa học tâm thần, hồi hải mã có tính năng mã hóa và xếp đặt ký ức theo lớp lang thời gian. Các tín hiệu được mã hóa thành gói từ những “tế bào thời gian” được bắn tới vùng não xử lý từ đó giúp chúng ta nhận biết được thứ tự của khiêu gợi.

Dưới ý kiến của trung khu lý học, chúng ta nhận diện thời gian dựa trên khoảng cách thân các khiêu gợi. Cụ thể, những đánh thức cách nhau khoảng từ 0.02-dưới 1s (tùy hình dáng kích thích) có thể phân biệt được trước, sau và khoảng giữa hai đánh thức đó. Hình như những kích thích gần nhau hơn sẽ được xem như đồng thời. Vậy, trong cuộc sống thực, có thể mọi thứ không diễn ra một cách liền mạch, nhưng ta vẫn nhận thức như một sự liền mạch.

Ngoài ra đó, những khiêu gợi dài hơn lại cần thiết được cảm nhận một cách chính xác về mặt thời gian. Lúc này, bộ não sẽ sử dụng trí tưởng, sự chăm bẵm và dữ kiện cộng lắp để ước lượng thời gian. Chẳng hạn, chúng ta tính toán thời gian đọc một cuốn sách từ việc tính xem nhàng nhàng đọc một trang sách trong bao lâu, còn não bộ không trực tiếp ước lượng được từ đầu. Sự ước lượng này không phải lúc nào cũng chính xác, chẳng hạn ta thường xuyên đánh giá quá thấp khâu sẵn sàng Lúc đầu ra khỏi nhà khiến dẫn tới dễ bị trễ hứa. Nên trong phần đông thời gian, quả đât chủ đạo sài đồng đại dương để ước lượng. Hoặc khi ở trong một môi trường Đặc biệt như phòng kín không có kích thích, có thể dẫn tới mất nhận thức tạm bợ thời về thời gian bởi thiếu dữ kiện và các điểm mốc để đối chiếu.

Vậy, tóm lại, nhận thức thời gian của trái đất được xuất hiện dựa trên nhân tài của não bộ và sự quan sát các sự kiện tinh thông nhau. Hay nói cách đặc biệt, chúng ta chưa bao giờ có được cảm nhận đúng đắn về thời gian, thực tế “thời gian” chỉ là khoảng trống giữa các sự kiện ta kết nạp.

Do vậy, nhận thức về thời gian của loài người liên tục bị bóp méo và không hàng đầu quán. Chẳng hạn, kỳ nghỉ hè của một đứa trẻ có thể giữ vững hơn trong trí tưởng của chúng nếu ở đó chứa chan điều háo hức, thu hút. Bên cạnh đó đó, nhân loại già lại thường có cảm thấy thời gian trôi tuột qua líu tíu. Sở dĩ có điều này bởi não bộ chúng ta ưu tiên ghi nhận những yên cầu mới mẻ và thường xuyên bỏ dở những thứ quen thuộc. Nên càng về già, cuộc sống càng giản đơn (cùng với sự thoái hóa trong chính bộ não) khiến nhận thức để hàng loạt đòi hỏi trôi tuột qua. Vì không có nhiều điểm mốc để ghi lại, khoảng giữa các sự kiện trở nên ít đi, và cảm giác về sự kéo dài của thời gian cũng chẳng còn bao nhiêu.

Không những thế, vì nhận thức thời gian của chúng ta được chịu bổn phận vì hồi hải mã và các sóng điện não, nên chúng cũng có thể bị bóp méo dựa trên ngôn ngữ ta sử dụng, hay trong lúc sài các chất kích thích. Dùng những chất ảo giác như LSD có thể khiến một ngày trôi qua như cái búng tay, trong khi một số hình trạng ma túy đặc trưng khiến 10 phút tiếp tục như cả đời toàn cầu. Từng có một số thí nghiệm cho thấy loài người nghiện cocain mất tính năng thi hành các nhiệm vụ thưởng thức thời gian (và đó thế hệ chính là sự đau đớn của việc nghiện ngập).

Không chỉ người, nghe đâu mọi sinh vật sống đều có thiên tài nhận thức về thời gian. Đối với động vật, loài có kích tấc cơ thể càng bé xíu và tốc độ luận bàn chất càng nhanh thì cảm nhận của chúng về thời gian càng rỗi rãi.

Các nhà mày mò đã cho hơn 30 loài động vật gồm thạch sùng, chim, cá và bò sát tiếp xúc với ánh sáng lập loè liên tục. Sử dụng các điện cực để đo đạc làm việc của não bộ hòa hợp với quan sát hành vi của chúng, họ nhận thấy khi đèn nháy với tốc độ đủ nhanh, con vật sẽ xem đó như là ánh sáng liên tục không cách trở. Những loài phân biệt được sự nhấp nháy ở tần số càng cao thì càng nhận thức thời gian với “độ phân giải” càng bự. Nói cách khác lại, các chuyển động và sự kiện sẽ diễn ra lững thững hơn đối với chúng.

Vậy, đoạn trên nhằm giải thích cho các bạn biết rằng thời gian chúng ta cảm nhận được chỉ là sự quy ước não bộ của riêng chúng ta, cùng với hệ thống đồng hồ nhân hình dáng đang sài. Chúng ta cảm nhận thời gian nổi bật nhau tương tự lệch đi với phần còn lại của trọn vẹn sinh giới, thậm chí chính ta cũng có những cảm nhận lệch lạc với bạn dạng thân tùy vào từng thời khắc. Và cố nhiên, vừa đủ những nhận thức thời gian trên đều sai với thời gian trong trái đất vật lý.

Thời gian trong vật lý rất đặc trưng, và để hiểu được khái niệm này, hãy loại bỏ hết những “cảm thấy” của game thủ về thời gian trước đã.

2. Thời gian trong vật lý.

“Thời gian tuyệt đối là bạn dạng chất của tự nhiên, trôi một cách đồng hàng đầu” là phát biểu của Isaac Newton trong sản phẩm Principia của ông vào năm 1687. Ông cho rằng ngay cả khi chúng ta cảm nhận sai, tương tự ngay cả khi đồng hồ đi lệch, thời gian vẫn vận động một cách đồng nhất, không ngăn cách và liên tiếp trong toàn cõi ngoài trái đất. Quan niệm này đúng với nhận thức thông thường của toàn cục chúng ta, cho đến tận thời khắc này, khi đang đọc bài viết này.

Tiếp tới, vào năm 1824, nhà khoa học quần chúng Pháp Sadi Carnot đã có phát biểu gián tiếp chỉ ra rằng thời gian vận động như một mũi tên luôn hướng về phía trước và cần yếu đảo ngược. Đây cũng là phát biểu đầu tiên được ghi nhận về định lao lý thứ nhì của nhiệt động lực học: trong một hệ kín, mọi thứ vận động theo chiều hướng hỗn loàn dần bởi sự tăng lên của entropy và quy trình này tất yêu đảo ngược. Vấn đề này, một lần nữa, cũng xứng đáng với nhận thức thường nhật của chúng ta về thời gian nói riêng hay quần chúng ấn tượng.

[Về sau, khái niệm mũi tên thời gian (arrow of time) đã được hoàn thiện và phát triển đầy đủ hơn bởi Arthur Eddington và một chút bởi Stephen Hawking. Nhìn chung, đến thời điểm này, chúng ta đều đồng ý với nhau rằng không thể đảo ngược entropy cũng như chiều của thời gian].

Mọi thứ bắt đầu trở thành hay ho hơn vào năm 1905, trong sản phẩm của mình là Thuyết Tương đối hẹp, Einstein cho rằng không hề sinh tồn một thứ gọi là “đồng hồ phổ thông của dải ngân hà” như Newton từng nói. Thay vào đó, các phép đo thời gian lệ thuộc vào chuyển động của toàn cầu quan sát. Cụ thể, càng di chuyển với tốc độ nhanh hơn, thời gian càng trôi an nhàn đi và nghe đâu đứng lặng khi ta đạt véc tơ vận tốc tức thời giới hạn của vũ trụ là tốc độ ánh sáng.

Vì sao lại thế?

Trước thời của Einstein, James Clerk Maxwell đã tìm ra véc tơ vận tốc tức thời của ánh sáng là c, là một hằng số và luôn giữ nguyên với bất kỳ hệ quy chiếu nào. Chẳng hạn, ba đứa ở Trái Đất, sao Hỏa hay một phi thuyền đang di chuyển, vẫn sẽ nhìn thấy ánh sáng đi với một tốc độ khăng khăng. Như vậy mâu thuẫn với định phép tắc của Newton. Vì trước đó, tốc độ của một vật đang di chuyển sẽ phụ thuộc vào hệ quy chiếu chúng ta sử dụng để xét (tàu chạy với tốc độ 40km/h so với mặt đất, sẽ có véc tơ vận tốc tức thời 20km/h so với tàu nổi bật có véc tơ vận tốc tức thời 20km/h đang chạy cùng chiều và 60km/h so với tàu khác lại có tốc độ 20km/h đang chạy ngược chiều). Nếu tất cả mọi thứ trong dải ngân hà đều làm theo định biện pháp của Newton, vậy, vì sao ánh sáng có thể là một ngoại lệ?

Khi Thuyết tương đối hẹp sinh ra và chúng ta biết rằng c (tốc độ ánh sáng) là một hằng số, đồng nghĩa rằng quan yếu có bất cứ vật di chuyển nào có tốc độ nào vượt qua con số này được, trong toàn cõi ngoài hành tinh. Vậy, trong một thí điểm mường tượng, cho một con tàu chạy xuôi với tốc độ tiệm cận với véc tơ vận tốc tức thời ánh sáng, bên trong ấy là một chiếc xe máy chạy từ đuôi tàu đến đầu tàu, chẳng phải bây giờ chiếc xe máy sẽ đạt véc tơ vận tốc tức thời hơn cả c? Để giải quyết cho nghịch lý này, toàn cầu đồng ý với nhau rằng tốc độ của chiếc xe máy sẽ phải cực-kỳ-chậm rì rì sao cho vận tốc của nó quan trọng vượt qua được c. Điều giống như cũng xảy ra với thời gian trôi trên con tàu chạy gần bằng véc tơ vận tốc tức thời ánh sáng ấy.



Năm 1915, trong Thuyết tương đối tổng quát, Einstein lần đầu hình tượng hóa được mối dục tình giữa các hành tinh với nhau. Trước đó, nhờ Newton, chúng ta biết rằng vạn vật duyên dáng lẫn nhau, mà lại mối quan hệ nam nữ thực thụ thân Mặt Trời là Trái Đất là gì, và dựa trên đâu? Vì sao chúng lại… quyến rũ lẫn nhau?

Trong Thuyết tương đối tổng quát, Einstein cho rằng Mặt Trời đã biến dạng không gian và thời gian, để giữ Trái Đất luôn ở khoảng cách nhất quyết. Nói một cách chính xác hơn, khối lượng của Mặt Trời kiến thiết ra lực say đắm, lực này đã bóp méo không gian và thời gian bao quanh nó để giữ các hành tinh dị biệt trôi trong quỹ đạo của không gian ấy.

Vì lực lôi cuốn có thể bóp méo không gian, thời gian, nên những khu vực có lực thú vị phệ (như hành tinh nước trong Interstellar), thời gian-không gian sẽ bị bẻ cong nặng nề hà hơn và thời gian sẽ trôi qua nhàn nhã hơn so với những chỗ có lực mê say bé dại hơn.

Tưởng tượng một cách dễ chơi, bề mặt không gian-thời gian như một màng bọc thực phẩm, đặt trái táo lên trên sẽ khiến bề mặt màng bọc bị trũng xuống, khi đó, những trái nho được đặt lên sẽ lăn về phía trái táo. Điều hấp dẫn nằm ở đây: khi đặt trái dưa hấu nặng gấp 5 lần trái táo lên trên màng bọc, không gian-thời gian càng trũng xuống nhiều hơn bởi vì đó trái nho sẽ phải đi một quãng đường xa hơn để đến được địa điểm trái dưa (giả như trái dưa nặng hơn mà lại bằng kích thước trái táo).

[Giải đáp nhanh – Vì sao Trái Đất không bị hút vào Mặt Trời như táo và nho: Vì những thứ bị hút, thực ra đã… bị hút rồi. Trái Đất hay các hành tinh khác vốn đã ở khoảng cách an toàn và vẫn đang bay thẳng theo quán tính như bất kỳ vật thể nào khác, nhưng trong một không gian bị bẻ cong bởi lực hấp dẫn được tạo ra bởi Mặt Trời, nên ra quỹ đạo như chúng ta đang thấy như ngày nay].

[Cũng theo Thuyết tương đối rộng, cả không gian lẫn thời gian đều được sinh ra kể từ sau vụ nổ Big Bang. Trước Big Bang, không có cả không gian lẫn thời gian. Nếu bạn thắc mắc rằng “thế nó có gì”, nghĩa rằng bạn chưa hiểu về thế giới. Thời gian, hay không gian trong vật lý là một khái niệm vật lý và khái niệm này đơn giản không tồn tại trước Big Bang. Cũng như khi đứng ở cực Bắc, không còn bất kỳ khái niệm “hướng Bắc” nữa, thay vào đó mọi hướng lúc này đều là hướng Nam].

Mọi thứ trở nên mê say hơn nữa kể từ sau khi cơ học lượng tử ra đời. Trong mọi người lượng tử, thời gian là một đại lượng tuyệt đối và điều này trực tiếp mâu thuẫn với khái niệm thời gian có thể bị bẻ cong và uốn nắn trong thuyết tương đối động. Thậm chí, cơ học lượng tử cũng sống sót nhiều công thức về lực quyến rũ mà không cần tham chiếu bất kỳ đại lượng thời gian nào. Từ đó, dẫn đến câu hỏi rằng liệu thời gian có thực thụ sống sót hay không?

Carlo Rovelli, nhà vật lý lý thuyết, cho rằng nhận thức về thời gian của chúng ta không thực tại. “Nó” đã chuyển đổi liên tiếp từ trước thời Newton, và đến nay là sau thời của Einstein, đến mức ta không thực thụ hiểu “nó” chính xác là gì và liệu nó còn có còn đứng vững chuyển đổi hay không. Cho tới nay, chưa có bất cứ nhà vật lý nào định nghĩa rõ ràng thế nào là “hiện tại”, “quá khứ” hay “ngày mai”. Chính Einstein cũng chỉ xem thời gian như một hệ trục thứ 4 để tham chiếu, nghĩa rằng bạn dạng thân thời gian chẳng thể phức tạp hơn không gian để có những thuộc tính như “quá khứ”, “ngày nay” hay “tương lai.

Rovelli đưa ra một giả thuyết tham vọng hơn: thời gian không có trong vật lý. Ông cho rằng sự tồn tại của thời gian cho đến nay chỉ dựa trên nhận thức của chúng ta và những biên chép mâu thuẫn lẫn nhau vì Newton, Einstein hay Schrodinger. Vậy, thời gian sống sót như một sự… thiếu hiểu biết. Cứ sau vài trăm năm, toàn cầu ta lại nói về nó như một thứ gì đó càng ngày càng xa lạ.

Theo Rovelli, thiên hà này tuân theo quy công cụ của nhiệt động lực học và cơ học lượng tử. Qua đó, dòng thời gian thực chất chính là chiều tăng tiến của entropy. Cụ thể hơn, một cơn bão không phải một sự kiện gồm có các thông số về không gian, thời gian như chúng ta vẫn nghĩ. Đó thực chất chỉ là tập trung các lần hình thành của các hạt vật chất đã tạo ra nên sự kiện ấy. Mô tả này trùng khớp với bản chất của dân chúng (được cấu xuất bản từ các hạt cơ bản), và khi đã nói tới phiên bản chất, nó phải bao hàm cả sự kiện thay bởi vì chỉ vật thể bên trong mọi người ấy.

Nói cách nổi trội, Rovelli đưa ra ý tưởng rằng người ta này giống bộ phim hoạt hình được tạo nên bởi các hạt cơ bản, diễn ra theo đúng chiều entropy. Chúng ta thấy các sự kiện diễn ra theo chiều tịnh tiến của thời gian chẳng qua bởi vì giới hạn về mặt nhận thức, còn thực chất đó chỉ là giao hội liên tục địa điểm của các hạt.

Tất nhiên, tới nay đây cũng chỉ là ý nghĩ đó của Carlo Rovelli.

3. Tái ổn định hiểu biết về thời gian?

Những thắng lợi liên quan tới thời gian trong 200 năm qua đã dần đập tan gần như toàn cục lầm tưởng của chúng ta về thời gian từ cách đây hàng chục nghìn năm.

Chúng ta nghĩ về thời gian như một thứ gì đó cơ bạn dạng và dễ dàng, chảy một cách thống số 1 trong toàn cõi ngoài hành tinh, cần thiết đảo ngược. Chúng ta nghĩ rằng quá khứ sẽ được lưu giữ hoàn hảo kể từ sau khi nó đã diễn ra, trong khi tương lai rộng lớn đầy ẩn số tất yêu với tới.

Nhưng kiến thức vật lý cho thấy thời gian bị uốn cong, bóp méo và ý nghĩ đó về chuyện du hành tới cả dĩ vãng lẫn ngày mai đều đã sinh tồn trên lý thuyết săn sóc lỗ đen hay lỗ sâu. Thậm chí cơ học lượng tử còn mở đường cho sự phát triển của hàng loạt ý nghĩ đó cho thấy quần chúng chúng ta đang sống thực chất cô quạnh, chẳng tồn tại bất cứ thứ gì gọi là thời gian cả.

Liệu, sau một thời gian dài (thật ngang trái khi phải dùng cụm từ ấy) sống trong quần chúng. # tưởng tuồng như luôn chứa chan thời gian, chúng ta có phải trải qua Cảm Xúc bàng hoàng khi nhận đó là thứ chưa từng sống sót?

Có thể bạn quan tâm: » Sự thật về những bí ẩn, vì sao con người thích tin vào những điều không có thật?

Hãy kiên nhẫn, thời gian sẽ trả lời cho câu hỏi trên.

> Xem gắn: Sự thật về Bill Gates: Bill Gates có tạo ra Covid-19?

Có thể bạn quan tâm: » Elon Musk không sai khi nói: đại học là chỗ chỉ để cho vui chứ không để học?

—
Tạp chí Đàn ông LION DECOR
Nguồn: MonsterBox